Tại Phiên họp toàn thể lần thứ 18 ở Addis Ababa, Ethiopian vào tháng 1/2012, nguyên thủ các quốc gia châu Phi đã ra quyết định thành lập Khu vực Tự do thương mại lục địa châu Phi (gọi tắt là AfCFTA). Sau hơn 7 năm chuẩn bị, đến tháng 5/2019, Hiệp định AfCFTA bắt đầu có hiệu lực với sự phê chuẩn của 22 quốc gia châu Phi đầu tiên. Tính đến nay, đã có 46 quốc gia châu Phi chính thức phê chuẩn Hiệp định AfCFTA. Khi đi vào hoạt động đầy đủ, AfCFTA sẽ là khu vực tự do thương mại lớn trên thế giới, với thị trường gồm 1,3 tỷ người và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên tới 3.400 tỷ USD.

Việc thực hiện AfCFTA sẽ giúp châu Phi hội nhập kinh tế sâu rộng hơn, thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo và mang lại sự thịnh vượng cho các quốc gia châu Phi.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Tiến sỹ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho biết, Việt Nam và các quốc gia châu Phi có mối quan hệ truyền thống hữu nghị, luôn ủng hộ lẫn nhau từ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc cho đến công cuộc xây dựng phát triển đất nước. Ảnh hưởng đại dịch COVID-19, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam với các khu vực khác có sự giảm sút, song kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các quốc gia châu Phi vẫn ghi nhận mức tăng trưởng dương. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang châu Phi gồm: Hàng công nghiệp (máy móc chế biến nông sản, điện thoại, linh kiện điện thoại,…), nông nghiệp (nông sản, thực phẩm, cà phê, chè, hạt tiêu, thủy hải sản), hàng chế biến,… Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ châu Phi những mặt hàng chủ yếu là nguyên liệu thô (bông, điều, gỗ,…). Hàng hóa của hai bên có tính bổ sung cho nhau, do vậy khi AfCFTA được khiển khai sẽ là cơ hội để những hàng hóa có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam thâm nhập nhiều hơn vào thị trường châu Phi và ngược lại.

Chủ tịch Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, hội thảo quốc tế “Thúc đẩy Khu vực Tự do thương mại lục địa châu Phi (AfCFTA): Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam” có tính thời sự và vô cùng quan trọng, góp phần hưởng ứng chủ đề Ngày châu Phi năm 2023, “Thúc đẩy thực hiện AfCFTA của Liên minh châu Phi (AU)”.

Bà Nguyễn Phương Nga, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Ngài Abdelhamid Boubazine, Đại sứ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Algeria tại Việt Nam phát biểu chào mừng

Phát biểu chào mừng tại hội thảo, Ngài Abdelhamid Boubazine, Đại sứ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Algeria tại Việt Nam cho rằng, trong vòng hơn một thập kỷ qua, trao đổi thương mại Việt Nam - châu Phi đã tăng hơn gấp đôi, từ mức 2,52 tỷ USD năm 2010 lên mức 5,5 tỷ USD năm 2022. Với sự ra đời của AfCFTA, giao thương của Việt Nam với khu vực thị trường châu Phi sẽ tiếp tục tăng đáng kể.

Ngài Đại sứ Abdelhamid Boubazine cũng cho biết, tính đến nay, đã có 46 quốc gia châu Phi chính thức phê chuẩn Hiệp định AfCFTA. Khi đi vào hoạt động đầy đủ, AfCFTA sẽ là khu vực tự do thương mại lớn trên thế giới, với thị trường gồm 1,3 tỷ người và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên tới 3.400 tỷ USD.

Việc thực hiện Chương trình Nghị sự 2063 của Liên minh châu Phi và AfCFTA sẽ giúp châu Phi hội nhập kinh tế sâu rộng hơn, thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo và mang lại sự thịnh vượng cho các quốc gia châu Phi. Cụ thể, theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2020, AfCFTA có thể sẽ giúp FDI của châu Phi tăng từ 111% đến 159% bởi thu hút đầu tư xuyên biên giới nhờ miễn thuế quan và hàng rào phi thuế quan, thay thế các thỏa thuận thương mại khu vực và song phương bằng một hiệp định duy nhất và thống nhất.

Hội thảo diễn ra 2 phiên. Phiên 1: Thúc đẩy thực thi AfCFTA: Thực trạng và triển vọng đối với châu Phi; Phiên 2: Đối tác để AfCFTA thành công: Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam.

Các khách mời thảo luận tại Phiên 1 của hội thảo

Các khách mời thảo luận tại Phiên 2 của hội thảo

Trao đổi tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thường Lạng, Giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, tiềm năng châu Phi là thị trường lớn, về triển vọng thúc đẩy thực thi AfCFTA đối với châu Phi, trước hết phải kể đến thị trường lớn với đối tác không phải thành viên AfCFTA như cung cấp tài nguyên, khoáng sản cho công nghiệp khai khoáng và chế tạo, đất đai để sản xuất nông nghiệp; tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ và công nghệ phù hợp; tiếp nhận vốn đầu tư từ ngoài; khai thác tác động ngoại khối; phát triển mạng lưới kết nối giữa các nước trong châu lục với bên ngoài như đường hàng không, đường biển, kết nối hạ tầng mạng, phát triển dịch vụ logistics; tăng cường quan hệ toàn diện tác song phương, đa phương, tiểu vùng với các nước ngoài lục địa; tích cực chủ động đàm phán, ký kết các hiệp định theo thế mạnh đối tác…

Để thúc đẩy thực thi AfCFTA thành công, đối với Việt Nam, theo Tiến sỹ Nguyễn Thường Lạng, Việt Nam cần nâng cấp triệt để các quan hệ truyền thống và quan hệ hiện có với các nước châu Phi; thúc đẩy kết nối doanh nghiệp, tăng cường các cuộc khảo sát thị trường, hội chợ, triển lãm để khai thác triệt để các cơ hội hiện có, mở ra cơ hội mới, coi trọng quản trị rủi ro trong thương mại, đầu tư. Cùng với đó, Việt Nam cần xây dựng các hình thức hợp tác mới, trao đổi các mô hình kinh doanh, kinh tế mới như kinh doanh số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ. Phát triển các nền tảng kết nối trực tuyến để giảm thiểu chi phí giao dịch, phát triển mạnh các diễn đàn, hội thảo, hội nghị, giao lưu, trao đổi nhằm hiểu biết cụ thể thông tin của từng đối tác thành viên và bên ngoài. Đồng thời, hợp tác phát triển các lĩnh vực mới như năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, chống biến đổi khí hậu, các sáng kiến và mô hình giảm phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050.

Quang cảnh hội thảo

Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng đánh giá những thách thức và cơ hội đặt ra cho hợp tác Việt Nam-châu Phi trong tình hình mới; các biện pháp thúc đẩy và mở rộng thương mại, nhất là đẩy mạnh xuất, nhập khẩu những mặt hàng chủ lực của mỗi bên thông qua tăng cường kết nối thị trường, doanh nghiệp, trong đó có khả năng khai thác các nền tảng kỹ thuật số. Đồng thời, các đại biểu xác định các định hướng lớn thúc đẩy hợp tác phát triển kinh tế; đề xuất các cơ chế, chính sách và giải pháp tài chính, nguồn nhân lực... hỗ trợ các dự án hợp tác với châu Phi.

Nguồn: Website Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam; Ngày 24/5/2023