Ngày 8-6-2023, Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết hiện tượng El Niño đã chính thức quay trở lại, theo hãng tin Reuters. NOAA dự đoán 84% khả năng đây sẽ là một đợt El Niño mạnh, trong đó 25% sẽ xảy ra “siêu El Niño”. Theo đó, hiện tượng này có thể kéo dài từ 8 đến 10 tháng.

Trước khi thông tin này được đưa ra, giới chức nhiều nước đã cảnh báo về mức độ nguy hiểm của đợt El Niño lần này. Nó sẽ ảnh hưởng mạnh đến nhiệt độ, lượng mưa, nông nghiệp và môi trường biển của các nước gần Thái Bình Dương, đặc biệt là khu vực châu Á.

Người dân lấy nước từ một xe bồn ở Malaysia trong đợt hạn hán năm 2014. Ảnh: AFP

Nhiều cảnh báo

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science vào tháng 5, El Niño được dự đoán sẽ gây thiệt hại kinh tế toàn cầu lên đến 3,4 nghìn tỉ USD trong 5 năm tới. Con số này sẽ gần bằng GDP của Ấn Độ - nền kinh tế lớn thứ năm thế giới - trong năm 2022.

Theo tờ The Jakarta Post, El Niño sẽ mang đến thời tiết khô, nóng ở châu Á và Úc, đồng thời mang lại lượng mưa lớn hơn bình thường cho miền nam nước Mỹ và khu vực Nam Mỹ.

Theo ông Chu Băng - giám đốc khí hậu của Cục Khí tượng Trung Quốc (TQ), El Niño có thể đánh dấu sự trở lại của “lũ lụt ở các khu vực phía nam và hạn hán ở phía bắc” ở TQ.

“El Niño đã có tác động lớn đến nông nghiệp, khiến giá đậu tương giảm và tác động đến sản lượng lúa mì, ngô, gạo,…” - ông Chu nói.

Đợt El Niño mạnh gần đây nhất xảy ra vào năm 2016. Vào năm 1998, nó dẫn đến lũ lớn ở TQ với thiệt hại kinh tế trực tiếp được ghi nhận là 255,1 tỉ nhân dân tệ, tương đương 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm đó, theo tờ South China Morning Post.

Sản lượng nông nghiệp ở Úc - nước xuất khẩu ngũ cốc lớn thứ hai thế giới - được dự báo sẽ bị ảnh hưởng do thời tiết khô hạn. Dưới tác động của El Niño, miền đông nước Úc được cho là sẽ có một mùa đông và mùa xuân khô hạn hơn. Nguy cơ hạn hán, cháy rừng, sóng nhiệt ở Úc cũng sẽ cao hơn do hiện tượng thời tiết này.

Thời tiết khắc nghiệt do El Niño gây ra có thể tác động lớn đến nông nghiệp Trung Quốc. Ảnh: REUTERS

Trong khi đó, các nhà phân tích dự báo sản lượng dầu cọ, gạo ở Indonesia, Malaysia và Thái Lan cũng có thể bị ảnh hưởng. Theo đó, đối với Indonesia và Malaysia - hai quốc gia cung cấp 80% dầu cọ thế giới - tình trạng khô hạn trong nửa cuối năm 2023 có thể ảnh hưởng đến sản lượng dầu cọ năm 2024.

Ở châu Âu, El Niño có thể khiến mùa đông lạnh hơn, khô hơn ở phía bắc và mùa đông ẩm hơn ở phía nam. Trong thời gian xảy ra hiện tượng này, nhiệt độ toàn cầu tăng khoảng 0,2 độ C, theo NOAA. Ngoài ra, El Niño cũng làm tăng các cơn bão ở Thái Bình Dương.

Trong năm 2016, El Niño đã góp phần tạo nên năm nóng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Các nhà khoa học lo ngại rằng El Niño lần này có thể khiến nhiệt độ toàn cầu đạt mức cao kỷ lục mới.

Về tác động đến môi trường biển, Giáo sư Thon Thamrong-Nawasawat tại Đại học Kasetsart (Thái Lan) cảnh báo hiện tượng El Niño có thể khiến san hô bị tẩy trắng, thảm thực vật biển bị hủy hoại, sóng nhiệt đại dương làm gián đoạn quá trình di cư của cá, nước biển dâng.

Ngày 21-6, Viện Các vấn đề Quốc tế Singapore cảnh báo Singapore, Indonesia và Malaysia có thể phải đối mặt với tình trạng khói mù nghiêm trọng nhất trong 5 năm qua do hiện tượng El Niño. Theo đó, hiện tượng này có thể làm trầm trọng thêm sự lan rộng của các đám cháy tự nhiên và nhân tạo. Các đám cháy nhân tạo là do nông dân sử dụng lửa để dọn đất trồng cọ, cao su ở Indonesia và Malaysia, theo hãng tin Bloomberg.

Biện pháp hạn chế thiệt hại

South China Morning Post dẫn lời một giáo sư nghiên cứu nông nghiệp ở Đại học Thạch Hà Tử (Tân Cương, TQ) cho rằng chính phủ TQ có thể giúp giảm thiểu thiệt hại nông nghiệp do El Niño gây ra bằng cách cải thiện cơ sở hạ tầng nông nghiệp, tập trung vào nhân giống, đưa ra cảnh báo thời tiết kịp thời và nâng cao nhận thức của nông dân.

“Chính phủ nên đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng nông nghiệp, chẳng hạn các cơ sở tưới tiêu. Chúng đóng vai trò rất quan trọng trong việc đối phó với thiên tai” - vị giáo sư này nói.

Giới chức Malaysia "gieo" mây để tăng khả năng có mưa. Ảnh: THE STAR

Theo Bộ Thủy lợi TQ, trong năm 2022, TQ đã đầu tư 110,64 tỉ nhân dân tệ (15,5 tỉ USD) vào việc bảo tồn nước và thực hiện 16.000 dự án liên quan đến nước.

Để đối phó với thời tiết nắng nóng khiến lượng nước ở các hồ chứa quan trọng giảm, giới chức Malaysia đã cho “gieo” mây để tạo mưa nhân tạo. Theo đó, hôm 12-6, Cơ quan Quản lý Thảm họa Quốc gia Malaysia đã phát động chiến dịch tạo mây kéo dài 2 ngày ở khu vực phía bắc của bán đảo Malaysia. Họ thêm các hạt nhỏ giống như băng vào các đám mây để tăng khả năng có mưa.

Đây là lần “gieo” mây thứ hai được thực hiện trong khu vực tính từ đầu năm. Mưa nhân tạo có được từ việc “gieo” mây đã giúp nâng mực nước tại đập Air Itam, bang Penang lên 48,6% công suất so với 47% công suất trước đó.

Tại Indonesia, chính phủ nước này đã chuẩn bị 15 máy bay thực hiện các hoạt động điều chỉnh thời tiết, nhằm ngăn chặn cháy rừng. "15 máy bay dự phòng đã được Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Quốc gia (BRIN), Cơ quan Giảm nhẹ Thiên tai Quốc gia (BNPB) và Bộ Môi trường và Lâm nghiệp cung cấp" - bà Siti Nurbaya Bakar, Bộ trưởng Bộ Môi trường và Lâm nghiệp Indonesia, cho hay hôm 14-6.

Theo hãng thông tấn Antara, trước đó, Indonesia đã quyết định thực hiện điều chỉnh thời tiết để duy trì độ ẩm của vùng than bùn ở các tỉnh Riau, Jambi, Nam Sumatra, Đông Nusa Tenggara và Tây Kalimantan.

“Năm nay, Indonesia cần phải chuẩn bị nghiêm túc vì El Niño có thể mang đến nhiều tác hại cho rừng và nông dân” - một quan chức của Hiệp hội Nông dân Indonesia nói.

Cơ quan cấp nước quốc gia của Thái Lan đã lên kế hoạch quản lý các đập để duy trì nguồn nước, do mưa được dự báo sẽ đến trễ hơn so với các năm trước. Ngoài ra, vì lượng mưa giảm, giới chức Thái Lan cũng khuyến nghị nông dân chỉ nên trồng 1 vụ lúa trong năm nay, thay vì 2 vụ như thường lệ, theo Bloomberg.

Khoa Điềm - PLO