AI đọc được cuộn giấy cháy trong trận núi lửa 2.000 năm trước

Các nhà nghiên cứu sử dụng AI để nhận diện các chữ trong cuộn giấy cói cháy đen do vụ phun trào núi lửa Vesuvius năm 79.

Quét tia laser trên một cuộn giấy cói Herculaneum đã bị carbon hóa - Ảnh: EduLab

Ngày 5-2, ban tổ chức cuộc thi "Thử thách Vesuvius" đã trao giải thưởng trị giá 700.000 USD cho 3 nhà nghiên cứu về thành tựu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giải mã thông tin trong cuộn giấy 2.000 năm tuổi bị cháy sém trong vụ phun trào núi lửa Vesuvius, chôn vùi thành phố La Mã cổ đại Pompeii.

Theo ban tổ chức, tuyển tập giấy cói Herculaneum gồm khoảng 800 cuộn giấy cói Hy Lạp đã bị carbon hóa trong vụ phun trào núi lửa năm 79 sau Công nguyên.

Những cuộn giấy này hiện được lưu giữ tại Viện Institut de France ở thủ đô Paris (Pháp) và Thư viện quốc gia Naples (Ý). Chúng trông như những khúc gỗ cứng, đã bị hư hỏng nặng và thậm chí có thể vỡ vụn nếu được mở ra.

Ban tổ chức cuộc thi "Thử thách Vesuvius" đã tiến hành quét CT có độ phân giải cao đối với 4 cuộn giấy trong số này và đưa ra các giải thưởng với trị giá tổng cộng 1 triệu USD để thúc đẩy các nghiên cứu liên quan.

Những người đoạt giải thưởng nêu trên là nghiên cứu sinh tiến sĩ Youssef Nader ở Berlin (Đức), thực tập sinh Luke Farritor tại Công ty SpaceX (Mỹ) và nhân viên ngành robot người Thụy Sĩ Julian Schilliger.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng AI để giúp phân biệt mực với giấy cói và tìm ra những chữ cái Hy Lạp vốn đã bị mờ và gần như không thể đọc được thông qua nhận dạng mẫu. Trong thử thách này, họ phải giải mã 4 đoạn văn bản có ít nhất 140 ký tự, trong đó ít nhất 85% ký tự có thể phục hồi được.

Ông Robert Fowler - chủ tịch Hiệp hội Herculaneum - đánh giá một số văn bản này có thể viết lại hoàn toàn lịch sử trong các thời kỳ quan trọng của thế giới cổ đại.

Năm ngoái, anh Luke Farritor đã giải mã thành công từ đầu tiên trong 1 cuộn giấy cói cổ đại và từ này trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là "màu tím". Theo các nhà tổ chức, cho đến thời điểm này, mới chỉ có 5% số ký tự trên cuộn giấy này được giải mã.

Thành phố sầm uất bị núi lửa vùi chỉ sau 1 đêm

Thành phố cổ Pompeii là di sản thế giới được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) công nhận, thuộc một trong những địa điểm du lịch hàng đầu tại Ý.

Hơn 2.000 năm trước, bên bờ Địa Trung Hải, Pompeii là một thành phố sầm uất thời đế quốc La Mã cực thịnh với khoảng 20.000 dân, nổi tiếng với sản phẩm dầu ô liu, nho. Cách thành phố chưa đầy 10 km là ngọn núi lửa hùng vĩ Vesuvius.

Vào năm 79 sau Công nguyên, núi lửa Vesuvius đã phun trào và phá hủy thành phố Pompeii chỉ trong một đêm.

Sau đó, thành phố cổ Pompeii đã được khôi phục và trở thành một điểm đến du lịch nổi tiếng, thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm. Nơi đây cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tìm hiểu về lịch sử và văn hóa cổ đại của Ý nói riêng và châu Âu nói chung.

TTO - 06/02/2024 14:52 GMT+7